“Unë besoj se ne europianët ndihemi shumë të sigurt. Lidershipi politik dhe ekonomik i Europës në botë, i cili ishte ende i pakontestueshëm në fillim të shekullit, ka pushuar së ekzistuari prej kohësh. A do të ruhet ndikimi mbizotërues kulturor i Europës? Unë mendoj se jo, nëse nuk e mbrojmë atë dhe nuk përshtatemi me kushtet e reja; historia ka treguar se qytetërimet janë shumë të shkatërrueshme…”
Është e habitshme se sa shumë këto fjalë të përdorura në vitin 1956 nga Konrad Adenauer , një nga themeluesit e Bashkimit Europian, tingëllojnë ende të vlefshme sot. Ato e përcaktojnë në mënyrë të përsosur gjendjen aktuale të unionit. Evropianët ende po përpiqen të përshtaten me kushtet e reja – dhe kushtet me të cilat ata duhet të përshtaten gjithashtu vazhdojnë të ndryshojnë në mënyrë dramatike.
Beteja për lidership teknologjik është versioni aktual i kësaj beteje. Suksesi në këtë fushë mund ta transformojë Evropën, megjithatë kontinenti mbetet i vetëkënaqur për rënien e tij. Vetë komisioni evropian llogarit se nga 19 platformat digjitale që kanë më shumë se 45 milionë përdorues të BE-së, vetëm një ( Zalando ) është nga BE-ja.
Informacioni është pushtet (ekonomik dhe politik) dhe humbja e kontrollit do të thotë të humbasësh gradualisht si pjesën e tregut ashtu edhe aftësinë për të mbrojtur demokracitë europiane. Brukseli ka prodhuar një masë rregulloresh mbi shërbimet digjitale, megjithatë platformat digjitale amerikane po ia dalin mbanë me atë që vetë udhëheqësit europianë e quajnë manipulim të zgjedhjeve demokratike, me shumë pak pasoja.
Ndërkohë, Donald Trump ka të drejtë kur ankohet se Bashkimi Europian ka qenë i ngadalshëm në angazhimin në negociatat që ai imponoi për tregtinë. Në fakt, edhe në tregti – një nga fushat e pakta në të cilat Bashkimi Evropian ka një mandat nga shtetet anëtare për t’u marrë drejtpërdrejt me palët e treta – progresi në përgjithësi është i ngadaltë.
Komisioneri përgjegjës duhet të gjejë vazhdimisht një emërues të përbashkët me agjendat e 27 shteteve anëtare, secila prej të cilave ka një agjendë të ndryshme industriale.
Proceset e vendimmarrjes në Evropë janë jo-optimale. Në fakt, ato u ndërtuan për një epokë tjetër. Nuk ka një zë të përbashkët për politikën e jashtme – BE-ja ka qenë në gjendje të thotë shumë më pak për Gazën sesa vende të veçanta si Spanja ose Mbretëria e Bashkuar, për shembull. Kjo mund të ketë pasojat praktike të gërryerjes së “udhëheqjes morale” që duhet të jetë ende avantazhi i butë i Europës.
Kriza e besimit
Dështimi i Evropës për t’iu përgjigjur ndryshimeve të botës reale është për shkak të mjediseve institucionale jo optimale. Megjithatë, paraliza aktuale përballë nevojës së qartë për veprim mund të jetë për shkak të një çështjeje edhe më themelore të besimit në aftësitë e veta.
Nga njëra anë, duket se ende ka vend për vetëkënaqësi. Siç e tha së fundmi Stanley Pignal, kolumnisti i Charlemagne për The Economist, Europa mund të marrë një sasi të moderuar kënaqësie nga statusi i saj i vazhdueshëm si një vend ku njerëzit janë të lirë të ndjekin “jetën, lirinë dhe ndjekjen e lumturisë”. Megjithatë, është e qartë se institucionet e nevojshme për të arritur konkretisht këto objektiva po shkërmoqen: sistemet e kujdesit shëndetësor dhe mirëqenia; media e fuqishme dhe e pavarur; autonomia e energjisë dhe ushtrisë në një botë pa rend.
Nga ana tjetër, Evropa është gjithnjë e më e dorëzuar. Një sondazh global i kryer nga Gallup International tregon se, kur iu përgjigjën pyetjes “a mendoni se fëmijët tuaj do të jetojnë më mirë se ju?”, shtatë nga vendet më pesimiste të botës janë nga BE-ja.
Vetëm 16% e italianëve dhe 24% e francezëve të anketuar iu përgjigjën “po” kësaj pyetjeje.
Sipas Ipsos, më pak se gjysma e të rinjve evropianë ndihen të përgatitur për të hyrë në tregun e punës. Dhe ata fajësojnë sistemin arsimor për këtë. Pamja mund të jetë edhe më e keqe tani – kjo anketë u krye në vitin 2019, para pandemisë, luftës në Europë dhe, më e rëndësishmja, inteligjencës artificiale.
Europa nuk ka alternativë, siç duket se e pranojnë edhe partitë e ekstremit të djathtë dhe të ekstremit të majtë. Vini re se Rassemblement National i Francës dhe Lega e Italisë nuk flasin më për daljen nga BE-ja, por për ndryshimin e saj nga brenda. Shtetet kombëtare individuale thjesht nuk kanë shkallën minimale për të provuar të marrin lidershipin në një botë që kërkon një rend të ri.
Në një botë të braktisur nga SHBA-të, Evropa ka një shans të vërtetë. Megjithatë, ajo duhet urgjentisht të jetë mjaftueshëm krijuese për të imagjinuar mekanizma të rinj përmes të cilëve institucionet e BE-së marrin vendime dhe qytetarët e BE-së kanë fjalën e tyre.
Kjo nga ana tjetër kërkon që një shoqëri e tërë të rifitojë disi shpresën e arsyeshme se rënia nuk është e pashmangshme (megjithëse duhet të jemi gjithashtu të vetëdijshëm se ajo mund të përshpejtohet edhe më keq).
Së fundmi, të rinjtë janë absolutisht thelbësorë në këtë proces.
Retorika e “dëgjimit të tyre” tani duhet të zëvendësohet nga një thirrje që ata të qeverisin. Ata janë sot ajo që Karl Marksi ndoshta do ta kishte përcaktuar si një klasë – me karakteristika shumë specifike demografike, kulturore, ekonomike dhe gjuhësore.
Këto duhet të shndërrohen në një agjendë politike dhe në një vizion të ri se si mund të duket Evropa e së ardhmes./The Conversation/
A mund të udhëheqë Evropa një botë të braktisur nga SHBA-ja? / shkruan Gazeta Online Reporteri.net.
