Kamera arrin të tregojë flakët dhe tymin e zi që del nga ndërtesa më shumë se 90 kate më lart. Gazetat fluturojnë poshtë ndërsa njerëzit në rrugë shikojnë lart. Kameramani thotë se ishte një shpërthim. Por pastaj goditet edhe kulla e dytë dhe ai e kupton se situata është edhe më keq. “O Zot i madh”, – dëgjohet burri vazhdimisht. Ai u thotë njerëzve përreth tij të shkojnë në shtëpi dhe të mos shikojnë lart. Videoja u regjistrua një bllok larg Qendrës Botërore të Tregtisë më 11 shtator 2001, nga një burrë i quajtur Edward Sferrazza, i cili më pas nxitoi drejt furgonit të tij të punës për t’u larguar.
I bllokuar nga trafiku ai doli për të filmuar përsëri me kamerën e tij dhe u përfshi nga reja e pluhurit që mbuloi Manhattanin e Poshtëm kur ra kulla e parë. Ai vazhdoi të regjistronte edhe pse po kollitej, pengohej dhe kërkonte përsëri strehim në furgonin e tij.
Ato pamje filmike ishin në një videokasetë Hi8 që zgjati 1 orë dhe që ka kapur jo vetëm vetë ngjarjet, por edhe tronditjen e thellë që përjetuan njerëzit teksa ato po ndodhnin. Këto pamje ishin kryesisht të panjohura për publikun përpara se të dixhitalizoheshin dhe të postoheshin në internet – të plota për herë të parë – këtë vit, pasi u zbuluan nga një grup vullnetarësh detektivësh dixhitalë, ekspertësh të teknologjisë dhe kërkuesish informacioni, të cilët së bashku formojnë atë që e quajnë “Grupi i Ruajtjes së Medias” për ngjarjet e 11 shtatorit.
Ky grup sigurisht që nuk është i vetmi që kërkon të arkivojë imazhe, video dhe informacione nga 11 shtatori dhe në dy vjet ekzistencë, nuk është një nga ekipet më jetëgjata. Por është i vendosur të ndihmojë në ruajtjen e këtij mediumi, duke përfshirë gjetjen dhe nxjerrjen në dritë të materialeve që për arsye të ndryshme ishin varrosur prej kohësh në koleksionet e pronarëve të tyre dhe ende nuk ishin publikuar, njëlloj si videoja e plotë e Sferrazza.
11 shtatori ishin sulmet terroriste më vdekjeprurëse në tokën amerikane, duke vrarë gati 3000 njerëz, shumica e tyre në Nju Jork. Rrëmbyesit morën kontrollin e 4 aeroplanëve pasagjerësh që udhëtonin drejt Bregut Perëndimor menjëherë pas ngritjes nga Bregu Lindor, duke përplasur tre prej tyre në Kullat Binjake ikonike të Qendrës Botërore të Tregtisë dhe në Pentagon. Aeroplani i katërt, që besohet se ishte drejtuar për në Uashington, u rrëzua në një fushë në Shanksville të Pensilvanisë, pasi pasagjerët luftuan me rrëmbyesit.
“Grupi për Ruajtjen e Medias” për ngjarjet e 11 shtatorit – i cili publikon punën e tij, pjesërisht, në faqen “Midis Dy Kullave” në YouTube dhe mbledh e diskuton materiale në Reddit – drejtohet nga Andrew, i cili i kërkoi CNN-së të përdorte vetëm emrin e tij të parë, duke përmendur shqetësimet se përdorimi i mbiemrit të tij mund të ndikonte negativisht në punën tjetër të tij me kohë të plotë. Ai foli gjithashtu për shqetësimet për sigurinë dhe privatësinë në lidhje me punën e tij për ngjarjet e 11 shtatorit.
“Gjithmonë e kam parë 11 shtatorin si një lloj enigme, në kuptimin që ka kaq shumë histori individuale, por të gjitha bashkohen në një farë mënyre”, – tha Andrew.
Edhe pse ishte vetëm një fëmijë kur ndodhën sulmet, ngjarjet lanë një përshtypje të pashlyeshme tek ai dhe e çuan drejtpërdrejt në punën e tij profesionale me sistemet e sigurisë për objekte të mëdha tregtare dhe qeveritare me shumë njerëz. Ai drejton grupin në kohën e tij të lirë, por është pothuajse si një punë e dytë me kohë të plotë.
“Kohët e fundit, pasi kam folur me gjithnjë e më shumë të mbijetuar dhe dëshmitarë, është bërë thjesht ruajtja e asaj kujtese”. Po mësoj se shumë nga këta njerëz. Ata nuk kanë folur kurrë për këtë ose nuk kanë menduar kurrë se perspektiva e tyre ishte e rëndësishme. Tani është bërë thjesht objektivi ta ruajmë atë, mendoj, ose të paktën të jemi në gjendje ta ndajmë atë” – thotë ai.
Andrew ndan shumë nga puna e grupit me Memorialin dhe Muzeun Kombëtar të 11 Shtatorit, i cili ka arkivin e vet. Stephanie Schmeling, drejtuesja e katalogimit dhe arkivave, tha se Andrew është një nga studiuesit më të angazhuar në mënyrë aktive me të cilët punon, dhe ajo e vlerëson punën e madhe që bën grupi i tij në gjetjen e burimeve të mediave të pazbuluara, duke i ndihmuar më pas t’i dixhitalizojnë dhe t’i ruajnë ato.
“Disa nga gjërat që ai ka ndarë me mua janë të mahnitshme”, – thotë ajo, duke treguar konkretisht një foto të mbeturinave të verdha që ranë nëpër çati menjëherë pasi u godit kulla e parë, me shkronja mjaftueshëm të lexueshme për të treguar se vinin nga një avion. Bazuar në informacionin që ka marrë dhe kohën kur është bërë fotografia, Andrew tha se beson që copa ishte nga Fluturimi 11 i American Airlines, i cili goditi Kullën Veriore – e para që u godit.
Fotografia është bërë nga një arkitekt i quajtur Laszlo Kiss, i cili punonte në ndërtesën ku ranë mbeturinat dhe që përdori kamerën e tij dixhitale për të kapur atë që po shihte atë ditë. Ai kishte postuar disa imazhe në Facebook në vitin 2021, tha Andrew, por pjesa tjetër nuk u publikua derisa Andrew e kontaktoi. Kiss tha se ia dha imazhet Andrew, i cili i ngarkoi ato nga skedarët e imazheve të papërpunuara dhe postoi versione me rezolucion më të lartë.
Misioni i deklaruar i grupit të Andrew është të arkivojë imazhe dhe video që lidhen me sulmet e 11 shtatorit dhe ofron ndihmë për këdo që dëshiron të dixhitalizojë materialin e tij nga ajo ditë. Puna e grupit është përqendruar kryesisht në sulmet në Qendrën Botërore të Tregtisë sepse, tha Andrew, më shumë pamje janë të disponueshme nga Nju Jorku sesa nga sulmi ndaj Pentagonit apo rrëzimi në Pensilvani.
Nga rreth një duzinë anëtarësh të Grupit për Ruajtjen e Medias për ngjarjet e 11 shtatorit, tha Andrew, ai dhe disa të tjerë merren me pjesën më të madhe të aktiviteteve të shtrirjes së aktiviteteve dhe dixhitalizimit. Ata gjejnë pista kudo që të munden, si p.sh. duke gërmuar referenca të errëta në internet për dikë që ka pasur një aparat fotografik apo duke gjurmuar kopjen e vetme të një dokumentari që mund të jetë transmetuar dikur në televizionin lokal.
Një nga projektet e para në të cilat punoi grupi ishte gjetja e një personi që kishte filmuar një video nga ballkoni i apartamentit të tij poshtë rrugës nga Qendra Botërore e Tregtisë. Një klip që ishte ngarkuar në një faqe interneti në vitin 2002. Ajo ishte shkarkuar nga dikush dhe ishte shpërndarë më gjerësisht, por të gjitha informacionet në lidhje me personin që e filmoi mungonin.
Andrew tha se e identifikoi atë si Dennis Lovelady, i cili kujtonte se kishte filmuar me një kamerë MiniDV sapo goditi avioni i parë. Kaseta ka humbur që atëherë, duke lënë vetëm klipin e gjetur në internet, tha Andrew, por teksa kërkonte një kopje, Lovelady gjeti disa disqe Kodak me foto që kishte bërë pasi ranë kullat. Lovelady tha se ia dha ato grupit të Andrew, i cili i publikoi ato.
Shumë kohë para se grupi i Andrew të publikonte videon e Sferrazza-s, i cili në atë kohë punonte për një kontraktor privat, një klip i saj u bë publik për pak kohë. Klipi u përfshi në një dokumentar italian disa vjet pas sulmeve, pasi një mik i familjes e ndau atë pa dijeninë e tij. Një anëtar i grupit të Andrew e gjeti dokumentarin dhe arriti ta gjurmonte Sferrazzën, tha Andrew.
Sferrazza e kishte mbajtur kasetën në një magazinë dhe pothuajse e kishte harruar dhe nuk e kishte parë kurrë, duke menduar se ngjarjet e asaj dite ishin shumë intensive. Pasi Andrew u takua me të personalisht, Sferrazza pranoi t’ia dorëzonte grupit të tij për ruajtje sepse, tha ai, donte që bota të dijë se çfarë ndodhi atë ditë dhe shpresonte se kjo mund të bënte diçka të mirë.
Njerëzit që ndajnë imazhet e tyre me grupin e Andrew-t shpesh e bëjnë këtë për arsye të ngjashme, tha Andrew. “Kjo është pak a shumë arsyeja pse po përpiqemi ta ruajmë këtë, sepse nxjerr shumë nga ajo ditë, vetëm pamjet normale – për mungesë të një fjale më të mirë, videot kryesore, gjërat që të gjithë i shohin menjëherë – por humbet shumë nga aspekti njerëzor kur nuk i kap momentet midis tyre.”
24 vjet pas sulmeve në Qendrën Botërore të Tregtisë, tha Schmeling, ajo e gjen të habitshme se sa shumë media të pazbuluara ka ende atje.
“Është e papërcaktueshme. Nuk e dimë sa njerëz kishin kamera, sa njerëz e dokumentuan dhe shumë njerëz nuk ndihen rehat ta ndajnë atë sepse ishte një moment emocional për ta, dhe për këtë arsye nuk e kanë ndarë. Por, ndërsa kalojmë nëpër kohë, njerëzit ndihen më rehat – ose njerëzit ndiejnë sikur nuk duan të largohen nga kjo jetë pa e ndarë atë me askënd. Pra, puna që po bëjnë Andrew dhe ekipi i tij po ndihmon me këtë” – tha ajo. ©LAPSI.al
Gjenden pas 24 vitesh pamje të reja nga sulmet e 11 shtatorit appeared first on Lapsi.al.
